Orchideeën
Orchideeën in Flevoland? Veel mensen zullen in eerste instantie denken aan de Orchideeënhoeve in Luttelgeest, maar een ieder die regelmatig in Flevoland wandelt, zal juist denken aan de wilde orchideeën die in Flevoland groeien. Op de zware kleigronden komen nauwelijks orchideeën voor. Orchideeën moet je dus zoeken op de zandige delen van Flevoland. Enerzijds nabij de oude stranden en zandplaten van de Zuiderzee en anderzijds op het modernere opgespoten zand vaak in de buurt van steden, dijken of spoorlijnen. De geschiedenis van Flevoland bepaalt dus voor een belangrijk deel de plekken waar orchideeën verwacht mogen worden.
De bebouwde kom van Almere, Lelystad en Zeewolde is rijk aan rietorchissen. Vooral langs de oevers van waterlopen is het voor deze moerassoort vochtig genoeg om te overleven. De oevers worden regelmatig gemaaid omdat vooral de overgang van riet naar grasland aantrekkelijk is voor de rietorchis. In de hoge rietkraag krijgt de rietorchis namelijk te weinig zonlicht om goed te groeien en het grasveld wordt te vaak gemaaid om succesvol te overleven. Het aantal bloeiende rietorchissen lijkt ook sterk af te hangen van de strengheid van de winter. De milde winter van 2013-2014 heeft ervoor gezorgd dat op alle groeiplaatsen waar het aantal bloeiende planten wordt gevolgd een sterke toename heeft plaatsgevonden.
De brede wespenorchis is waarschijnlijk de meest algemene orchidee van Flevoland. In bossen, wegbermen met laanbomen en erfbeplantingen zijn vaak wespenorchissen te vinden. De bloeiwijze bestaat uit pastelkleurige bloemen die weinig opvallend zijn, maar wie de moeite neemt ze van dichtbij te bekijken ontdekt een bijzonder fraaie bloeiwijze. Alle orchideeën behoren tot de beschermde soorten van de Flora- en faunawet, maar de brede wespenorchis valt onder de laagst beschermde categorie. Het maaien van deze soort gedurende de bloeiperiode mag zonder de wet te overtreden. En soms krijg je de indruk dat de grootste planten juist op deze locaties staan….
Een orchidee in opkomst is de bijenorchis. Een schitterende orchidee, waar dan ook vaak mooie foto’s van worden gemaakt. Wie nog nooit een bijenorchis gezien heeft, moet zich wel realiseren dat het een kleine orchidee is. Ondanks de mooie bloem valt de soort daarom weinig op. De bijenorchis is te vinden in kalkrijke graslanden die een à twee keer per jaar gemaaid worden. In Flevoland betekent dat over het algemeen dat de soort in wegbermen staat. In de bermen van de Noordoostpolder volgt Evert de Boer de situatie al twintig jaar. In de afgelopen jaren is de populatie daar gestegen van 13 exemplaren in 2009 naar meer dan 300 exemplaren in 2020.
Vooral in de bossen van de Noordoostpolder komt de grote keverorchis voor, met name in bossen met een dunne strooisellaag. De twee grote, tegenoverstaande eironde bladeren vallen veel meer op dan de kleine lichtgroene bloemen. Zoals de naam al zegt, hebben deze de vorm van een insect. Bestuiving vindt dan ook vooral via insecten plaats, die aangelokt worden door deze ‘soortgenoten’.
Op voedselarme, kalkarme tot zure grond kan de welriekende nachtorchis verwacht worden. Een grondsoort die vooral rond het Kuinderbos met zijn veenlaag voorkomt. Dit is dan ook de plek waar deze plant gevonden is. Helaas vallen deze zeldzame soorten vaak ten prooi aan verzamelaars. Het uitscheppen van orchideeën gebeurt regelmatig en zeker als bedacht wordt dat deze planten zelden in een tuin aanslaan, maakt dat zo’n gebeurtenis extra triest.
Op voedselarme, meer kalkrijke en vochtige omstandigheden kan juist weer de moeraswespenorchis gevonden worden. In Flevoland zijn maar enkele locaties van deze soort bekend zoals o.a. de plek in de Oostvaardersplassen waar jaarlijks het Vogelfestival wordt gehouden. En hij groeit in de bermen van de NOP.
Hondskruid is een van de meest recente vondsten in Flevoland met nu een groeiplaats op het industrieterrein van Almere. Welke soort gaat ons nog meer verrassen?