Hoe kleine nestkastjes grote rupsen verslaan
De eikenprocessierups is bijna elk jaar in het nieuws vanwege de overlast die hij veroorzaakt. De jeukende haartjes van de rups zorgen voor ongemak bij mensen en kunnen gezondheidsklachten veroorzaken, waardoor veel aandacht uitgaat naar de bestrijding van de soort. Toch is er veel meer te vertellen over deze rups en over de nachtvlinder waarin hij uiteindelijk verandert. Zo is de eikenprocessierups een echte Nederlandse soort die een rol speelt in het ecosysteem. Bij Landschapsbeheer Flevoland kijken we daarom verder dan alleen de overlast. Ons doel is een natuurlijke en duurzame aanpak die zowel de rups onder controle houdt als de biodiversiteit in het Flevolandse landschap versterkt.
Het nestkastenproject
Om de eikenprocessierups op een natuurlijke manier terug te dringen, is in 2022 het nestkastenproject gestart. Samen met de gemeente Lelystad en lokale vrijwilligers plaatsen we nestkastjes voor zangvogels zoals de koolmees, pimpelmees en winterkoning. Deze vogels spelen een belangrijke rol in het ecosysteem, want ze voeren de rupsen aan hun jongen en helpen zo op een natuurlijke manier de populatie te beperken. Vrijwilligers ondersteunen het project door de nestkasten op te hangen, te monitoren en goed te onderhouden. Zo ontstaat er een waardevol overzicht van welke vogels de kastjes gebruiken en op welke plekken het effect van de natuurlijke bestrijding het grootst is. Het nestkastenproject laat zien hoe een simpele maatregel als het ophangen van kastjes een groot verschil kan maken in de balans van de natuur.
Burgerparticipatie
Bewoners vormen een essentieel onderdeel van dit project. Tijdens een wandeling, een blokje om of het uitlaten van de hond kunnen zij eenvoudig waarnemingen doorgeven van vogels die de nestkastjes gebruiken of van spinselnesten die in eikenbomen zijn gevormd. Deze informatie helpt ons te begrijpen waar de eikenprocessierups nog overlast veroorzaakt en waar de vogels hun natuurlijke rol al vervullen. Landschapsbeheer Flevoland ondersteunt de vrijwilligers door het verstrekken van veilige materialen en duidelijke instructies over het ophangen en schoonmaken van de nestkasten. Zo wordt burgerparticipatie gestimuleerd en ontstaat er een samenwerking tussen bewoners en de organisatie, waarbij iedereen een bijdrage levert aan een gezondere en evenwichtige leefomgeving.
Kennisdelen en lezingen
Naast de praktische uitvoering hechten we veel waarde aan kennisoverdracht. Regelmatig organiseren we online lezingen waarin de levenscyclus van de eikenprocessierups centraal staat. Hierin wordt uitgelegd welke natuurlijke vijanden een rol spelen en hoe nestkastjes optimaal kunnen worden ingezet om de rupsenpopulatie te beheersen. Ook wordt aandacht besteed aan het kiezen van de juiste locaties voor nestkasten en hoe vrijwilligers de bezetting en het gebruik van de kasten kunnen monitoren. Door het combineren van theorie en praktijk zorgen we ervoor dat iedereen beter begrijpt hoe het ecosysteem werkt en welke rol vogels en nestkastjes daarin vervullen.
Planning 2025
Het project loopt het hele jaar door en is zorgvuldig gepland om maximale effectiviteit te bereiken. In de eerste maanden van het jaar zoeken we geschikte locaties en plaatsen we nieuwe nestkastjes. In het voorjaar en de zomer houden vrijwilligers nauwkeurig bij welke vogels de kasten gebruiken en of de populatie van de eikenprocessierups afneemt. In het najaar worden extra nestkastjes geplaatst op plekken waar spinselnesten zijn waargenomen, zodat de vogels ook daar hun natuurlijke werk kunnen doen. Tijdens de winter worden de nestkasten samen met vrijwilligers schoongemaakt en klaargemaakt voor het volgende seizoen. Tot slot worden de resultaten verzameld en gebundeld in een jaarrapportage die aan de gemeente wordt aangeboden, zodat de effecten van het project inzichtelijk worden en waar nodig kan worden bijgestuurd.
